Gazze’de yüzlerce kişi, Hamas-İsrail savaşının sona ermesini ve Hamas’ın yönetimi terk etmesini istemek amacıyla sokakları doldurdu. Beyt Lahya kentinde bu hafta gerçekleşen gösterimler, 2023 Ekim ayında başlayan İsrail savaşından bu yana bölgede yaşanan en büyük protestolar arasında yer alıyor. Sosyal medya platformlarında paylaşılan videolarda, genç erkeklerin “dışarı, dışarı, dışarı, Hamas dışarı” şeklinde sloganlar attığı dikkati çekiyor. Eylemler, İsrail’in neredeyse iki ay süren ateşkesin ardından Gazze’deki askeri harekatını yeniden başlatmasıyla ortaya çıktı. 18 Mart’tan itibaren İsrail’in hava saldırılarıyla süren operasyonlarının sonucunda, yüzlerce Filistinli yaşamını yitirdi ve binlercesi yerinden edildi.

PROTESTOLARIN ARKA PLANI

İsrail, Hamas’ı ABD’nin ateşkesi uzatma teklifini reddetmekle suçluyor. Öte yandan, Hamas ise İsrail’i ocakta yapılan asıl anlaşmayı ihlal etmekle itham ediyor. Hamas, Çarşamba günü yaptığı bir açıklamada İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu savaşı yeniden başlatmakla suçladı. Ancak Hamas’ın destekçileri, protestoların önemini küçümsüyor ve katılımcılara vatan haini diyor. Protestocular, BBC’ye savaşın kendilerini “bitkin düşürdüğünü” dile getiriyor. Gazze sakini Fatima Riad El Amrani, “Uyuyamıyoruz, yiyemiyoruz, hatta temiz su bile bulamıyoruz. Bu küçük düşürücü bir yaşam, normal bir varoluş değil. Kelimenin her anlamıyla yorgunuz” ifadelerini kullanıyor. Başka bir sakinde ise, Hamas’ın bölgeyi yönetemez hale geldiğini belirtiyor: “Hamas Gazze’nin kontrolünü elden bırakmalı. Yeterince şiddet ve yıkım yaşadık.”

İNSAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME

Filistin Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu Müdürü Dr. Ammar Dweik, Gazze’deki insanların yaşam koşullarına dikkat çekerek, eylemlerin barışçıl ve spontane geliştiğini ifade ediyor. “İnsanlar umutsuzluğa yakın bir noktaya ulaştılar ve Hamas kontrolü elden bırakırsa insani anlamda çektikleri acının hafifleyebileceğine inanıyorlar” diyor Dweik. Middle East Institute (Orta Doğu Enstitüsü) araştırmacısı Dr. Hassan Mneimneh, protestoların spontane oluştuğunu belirtilse de eylemcilerin Gazze’yi hangi grubun yönetmesi gerektiği hususunda net bir görüşlerinin olmadığını ekliyor.

SİYASİ BÖLÜNME VE GELECEK GÖRÜNTÜSÜ

Filistinli aktivist Abdulhamid Abdel-Atti, protestocuların çoğunun siyasi bağımsız gençlerden oluştuğunu, herhangi bir siyasi gruba ait olmadıklarını ifade ediyor. Ancak, bazı Gazze dışında yaşayan kişiler, protestoların düzenlenmesine destek sağladıklarını dile getiriyor. Filistin halkının siyasi önderliği, uzun yıllardır iki güç merkezi arasında bölünmüş durumda: Gazze’de Hamas ve Batı Şeria’yı yöneten El Fetih hareketi. Hamas’ın 2006’da kazandığı parlamento seçimleri sonrasında, El Fetih’in yerini almasıyla aralarındaki çatışmalar derinleşti. Hamas sonrası El Fetih ile yapılan geçmiş anlaşmalar, Hamas tarafından reddedilerek, bu durum Filistin’in müzakerelerde elini zayıflattı.

HALKIN TALEPLERİ VE YANITLAR

Son günlerdeki protestoların ardından, Gazze’nin El Fetih sözcüsü Munther el Hayek, Hamas’a “halkın sesine kulak vererek” görevi bırakma çağrısında bulundu. El Hayek, Hamas’ın varlığının “Filistin davasına yönelik tehdit” olduğunu ifade etti. Hamas, BBC’nin karşılaştığı talepler üzerine herhangi bir yanıt vermedi; fakat Hamas yetkilisi Bassem Naim, bir Facebook grubunda herkesin “halkımıza yönelik saldırganlığa ve milletimize ihanete karşı sesini yükseltme” hakkına sahip olduğunu belirtti. Naim, “Gazze’deki vahim insani koşulların”, “şaibeli siyasi gündemler” için kullanılmaması gerektiğini ekledi. Bazı aktivistler, protestoların devam edeceğine inanıyor.